Pamięć rodzinna a tożsamość „niemieckich wnuków” we współczesnej prozie niemieckiej
Czy sięgając po niemiecką traumę ucieczki i wypędzenia ze Wschodu, trzecie powojenne pokolenie niemieckojęzycznych pisarzy chce przedstawić Niemcy w roli ofiary i zrelatywizować ich odpowiedzialność za II wojnę światową? Dlaczego i w jaki sposób „niemieccy wnukowie” podejmują problematykę związaną z opuszczeniem przez swoich przodków ich wschodniego Heimatu w Prusach Wschodnich, na Dolnym Śląsku i Pomorzu?
Autorka poszukuje odpowiedzi na te pytania, odwołując się m.in. do współczesnych teorii oraz koncepcji pamięci i tożsamości. Analizując wybrane powieści „niemieckich wnuków”, stwierdza, że głównym tematem tych utworów jest proces wewnętrznego rozwoju bohaterów, a doświadczenia przodków nadal stanowią integralną część tożsamości kolejnych pokoleń. Literatura ta wychodzi poza doświadczenia wyłącznie niemieckie, a sugestywne i jednoznaczne zestawienie w niej choćby dramatu wypędzonych ze Śląska Niemców z losami wypędzonych z Wołynia i Galicji Polaków to cenny wkład we współczesną niemiecką, a także europejską kulturę pamięci. Opisywane w tej książce powieści są więc istotne także z polskiego punktu widzenia.
Aleksandra Burdziej
Adiunkt w Katedrze Filologii Germańskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, absolwentka filologii germańskiej i pedagogiki UMK. Stypendystka m.in. Narodowego Centrum Nauki, Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD), Fundacji Marion Dönhoff i Funduszu Naukowo-Badawczego im. Theodora Koernera. Studia i pobyty badawcze odbywała na uniwersytetach w Konstancji, Bambergu, Poczdamie, Getyndze, Wiedniu i Heidelbergu. Jej zainteresowania badawcze dotyczą dyskursów wokół pamięci i tożsamości niemieckiej oraz wizji postępu technologicznego i obrazów przyszłości we współczesnej prozie niemieckojęzycznej.