Skandal, który pogrążył Państwo Kościelne
David I. Kertzer
Zmierzch 23 czerwca 1858 roku, Bolonia. W domu żydowskiego kupca Momola Mortary rozlega się nagły łomot. U drzwi stoi dwóch oficerów inkwizycji z rządowym poleceniem zabrania z domu sześcioletniego Edgarda. Powodem jest rzekomy potajemny chrzest chłopca udzielony przez służącą, a według prawa Państwa Kościelnego, któremu przewodzi wówczas papież Pius IX, katolik nie mógł być wychowywany przez żydowskich rodziców. Edgardo zostaje przewieziony do Rzymu, gdzie ma dorastać pod okiem kleru. Okazuje się, że uprowadzenie chłopca będzie mieć dalekosiężne skutki dla losów zarówno Włoch i Państwa Kościelnego, jak i całego świata.
Choć przez dziesiątki lat w Państwie Kościelnym odbierano rodzicom sekretnie ochrzczone żydowskie dzieci, dlaczego to właśnie sprawa Edgarda Mortary zyskała międzynarodowy rozgłos i doprowadziła do zjednoczenia Włoch? Z tą historią mierzy się amerykański antropolog, laureat Nagrody Pulitzera David I. Kertzer. Niczym detektyw bada historię porwania chłopca i próbuje odpowiedzieć na pytania dotyczące przenikających się granic władzy państwowej i religijnej.
Porwanie Edgarda Mortary to nie tylko opowieść o losach żydowskiego chłopca i jego rodziny. To również świadectwo narodzin Włoch jako państwa, a także historia starć między starym i nowym porządkiem u zarania nowoczesności.
Książka znalazła się w finale Amerykańskiej Nagrody Książkowej oraz została uhonorowana przez Jewish Book Council nagrodą dla najlepszej książki o tematyce żydowskiej.
Nad ekranizacją Porwania Edgarda Mortary pracuje Steven Spielberg.
Wyrok na Edgardo, sześcioletniego syna żydowskiego kupca z Bolonii, nieświadomie wydała chrześcijańska służąca. Gdy był chory, uczyniła nad nim znak krzyża. To wystarczyło, by inkwizytor odebrał chłopca rodzicom – według prawa Państwa Kościelnego ochrzczone dziecko nie mogło pozostać w żydowskiej rodzinie. Edgardo nie był wyjątkiem, ale został porwany w połowie XIX wieku i sprawa stała się głośna w całej Europie. O oddanie chłopca zrozpaczonym rodzicom apelowali do Piusa IX nawet Franciszek Józef i Napoleon III. Tak zaczęła się walka starego i nowego porządku u progu nowoczesności. Dramatyczna, fascynująca, nie przeczytacie o niej w podręcznikach do historii. Ewa Winnicka
David Kertzer (ur. 1948) – amerykański antropolog, historyk i wykładowca akademicki specjalizujący się w naukach politycznych i historii Włoch. Jest autorem kilkunastu książek poświęconych dziejom Watykanu i Włoch. Laureat wielu nagród literackich i naukowych, w tym Nagrody Pulitzera za książkę Papież i Mussolini. Porwanie Edgarda Mortary znalazło się w finale Amerykańskej Nagrody Książkowej, a także zostało uhonorowane nagrodą dla najlepszej książki o tematyce żydowskiej.