Pierwsze polskie wydanie jednego z najwcześniejszych dokumentów na temat zagłady Żydów w granicach ZSRR i w nazistowskich obozach na terenie okupowanej Polski.
Czarna księga to zbiór relacji naocznych świadków, reportaży oraz oficjalnych zeznań, gromadzonych od 1943 roku przez Żydowski Komitet Antyfaszystowski działający w Związku Radzieckim. Tom zredagowali dwaj wybitni pisarze: Ilja Erenburg i Wasilij Grossman. Erenburg pisał: „[…] do Księgi mają wejść relacje ocalałych Żydów, świadków potworności, niemieckie rozkazy, pamiętniki i wypowiedzi katów, zapiski i dzienniki Żydów, którym udało się ukryć. Nie akty oskarżenia, nie protokoły, lecz żywe relacje mające plastycznie uwidocznić cały wymiar tragedii”.
Na rozkaz Stalina publikacja została wycofana z druku w 1947 roku i po raz pierwszy ukazała się w pełnej, nieocenzurowanej postaci prawie pół wieku później.
„W Czarnej księdze mamy zetknięcie z ludźmi, którzy jeszcze wczoraj mieli być rozstrzelani lub potopieni, ale szczęśliwie przeżyli ten dzień i zdążyli spotkać swoich wyzwolicieli. To są opisy in crudo, i na tym polega ich niewyobrażalne znaczenie i waga” (Marian Turski).
Publikacja przygotowana z inicjatywy Tamary Monko-Ejgenberg.
Publikacja przygotowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Czarna księgaIlja Erenburg i Wasilij Grossman
tłum: Małgorzata Buchalik, Halyna Dubyk, Halina Grubowska, Mirosława Jankowska, Maria Karachentseva, Kacper Miklaszewski, Tamara Monko-Ejgenberg
opracowanie merytoryczne: Joanna Nalewajko-Kulikov
Warszawa 2020
Powyższy opis pochodzi od wydawcy
Żydowski Instytut Historyczny