Ze wstępem Krzysztofa Vargi i posłowiem Danuty Cirlić-Straszyńskiej.
Kiš to jeden z najwybitniejszych europejskich prozaików XX wieku, zachwycający głębią myśli, doskonałością formy, a nade wszystko oszałamiającym pięknem języka. Nieprzypadkowo wymienia się go jednym tchem obok Marcela Prousta i Brunona Schulza.
Na Cyrk rodzinny, autobiograficzną trylogię powieściową, składają się Wczesne smutki, Ogród, popiół oraz Klepsydra – odmienne gatunkowo i stylistycznie, ale połączone mityczną postacią ojca, Edwarda Sama: Żyda, genialnego ekscentryka uciekającego przed grozą rzeczywistości w szaleństwo, pijanego filozofa wygłaszającego w podrzędnych knajpach natchnione manifesty. Ten boży szaleniec w końcu zniknie w obozie koncentracyjnym, zostawiając po sobie ciszę, która przysypie ogród jego bliskich jak popiół.
Kiš, bezgranicznie wierzący w potęgę Słowa, nieustannie przekracza granice pomiędzy życiem a literaturą, w tej ostatniej znajdując potwierdzenie realności bytu, dowód, „że kiedyś istniałem i że istniał mój ojciec”.
„Wczesne smutki” to szkice w bloku, oczywiście kolorowe, „Ogród, popiół” to grafitowy rysunek na płótnie, który pokryły ciemne barwy „Klepsydry” […]. Tak połączone, [książki te] przedstawiają na dwóch różnych płaszczyznach, w jakimś niezwykłym paralelizmie, nie tylko rozwój dwu głównych postaci, które w tych książkach szukają się i dopełniają, lecz także ich dojrzewanie twórcze. Jeżeli postać nazwana A. S.-em jest identyczna z postacią autora, to te trzy książki, w wymienionym porządku, stanowią jednocześnie rodzaj Bildungsroman, ukazują pewną biografię literacką – Danilo Kiš
Danilo Kiš (1935–1989) – serbski pisarz, poeta, eseista i tłumacz, uznawany za jednego z największych prozaików swojego pokolenia. Urodził się w Suboticy jako syn Czarnogórki i węgierskiego Żyda, większość rodziny stracił w nazistowskich obozach zagłady. Ukończył studia literaturoznawcze na Uniwersytecie Belgradzkim. Do 1960 roku pracował w czasopiśmie „Vidici”. Zadebiutował w 1962 roku powieściami Mansarda oraz Psalm 44. W języku polskim ukazały się także jego Klepsydra (uhonorowana prestiżową Nagrodą „NIN”, którą pisarz zwrócił po kilku latach z powodów politycznych), Encyklopedia umarłych, Ogród, popiół, Homo poeticus, mimo wszystko, Życie, literatura, Wczesne smutki, Grobowiec dla Borysa Dawidowicza oraz Cyrk rodzinny. Laureat wielu nagród literackich i translatorskich – zarówno w kraju, jak i za granicą. Członek Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk.
