Od ponad dwustu lat toczą się w Polsce dyskusje o nowoczesności. Przeradzają się często w gwałtowne spory, dotyczą bowiem najistotniejszych zagadnień polskiego życia zbiorowego, w tym także tego, czym jest i czym powinna być polskość. Kształtowanie się nowoczesnej kultury było na gruncie polskim od początku naznaczone poczuciem rozwojowego zapóźnienia. Problemy modernizacyjne, wśród których na pierwszy plan wysuwała się kwestia agrarna, w znacznej mierze określały kierunek dziejów Polski. Powstałe w XIX wieku, stanowiły podłoże formowania się polskiej tożsamości. Nie straciły na znaczeniu w wieku XX, a ich oddziaływanie odczuwamy do dziś. Aby zatem lepiej zrozumieć dzień dzisiejszy, warto poznać jego historyczne uwarunkowania.
Tomasz Kizwalter (ur. 1955) jest profesorem zwyczajnym na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią idei i zbiorowych wyobrażeń w XIX i XX wieku, zwłaszcza problematyką modernizacji i procesów narodowotwórczych. Opublikował m.in.: „Kryzys Oświecenia a początki konserwatyzmu polskiego”, Warszawa 1987, „»Nowatorstwo i rutyny«. Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji (1840–1863)”, Warszawa 1991, „O nowoczesności narodu. Przypadek polski”, Warszawa 1999, „Historia powszechna. Wiek XIX”, Warszawa 2003, „W stronę równości”, Kraków 2014, (red.) „Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816–1915”, Warszawa 2016.
Tomasz Kizwalter
Warszawa 2020